Që nga kohërat e lashta, ka pasur dëshmi se kafshët ndryshojnë sjelljen dhe lëvizjet e tyre përpara ndonjë fatkeqësie natyrore. Çfarë ndjejnë ata që njerëzit nuk munden
Disa vende u shkatërruan nga tërmeti i fundit. Turqia dhe Siria kanë vuajtur më së shumti dhe ndërsa viktimat njerëzore janë ende duke u numëruar, tema se si kafshët arrijnë të ndjejnë tërmetet dhe nëse mund të na paralajmërojnë me sjelljen e tyre, është ngritur sërish.
Ndonëse me teknologjinë e përparuar që ekziston sot, është vështirë të zbulohen shumë lloje të fatkeqësive natyrore të afërta. Për shembull në rastin e tërmeteve, sensorët sizmikë japin sinjal vetëm kur ndodhin dridhjet e tokës.
Parashikimet e besueshme kërkojnë sinjale pararendëse. Dhe shkencëtarët nuk kanë gjetur ende asnjë sinjal, mbi atë që ndodh vazhdimisht përpara tërmeteve të mëdha. Nga këtu buron edhe gatishmëria në rritje e disa shkencëtarëve, për të marrë në konsideratë më shumë sinjale paralajmëruese nga sjellja e kafshëve.
Në rrjetet sociale janë të shumta dëshmitë, shumë persona kanë ndarë eksperienca me kafshët shtëpiake, macet dhe qentë e tyre, të cilat fjalë për fjalë “u egërsuan” pak para tërmetit.
Kur cunami ndodhi në Oqeanin Indian në vitin 2004, i cili u shkaktua nga një tërmet shkatërrues nënujor me magnitudë 9.1 të shkallës Rihter, njerëzit nuk u paralajmëruan në kohë sepse të gjitha sistemet e komunikimit dështuan dhe rreth 225 mijë njerëz vdiqën, megjithatë kafshët disa orë përpara fatkeqësisë kishin ndryshuar plotësisht sjelljen e tyre.
Në minutat dhe orët para se dallgët e ujit deri në nëntë metra të larta të godasin brigjet, disa kafshë dukej se ndjenin rrezikun e afërt dhe u përpoqën të shpëtonin.
Sipas rrëfimeve të dëshmitarëve okularë, elefantët ikën në terrene më të larta, flamingot braktisën zonat e ulëta të foleve dhe qentë refuzuan të dilnin jashtë. Një tufë bizonësh pranë bregut papritur ngrenë veshët, ngulën sytë nga deti dhe më pas u strehuan në majën e një kodre aty pranë, vetëm pak minuta para se të godiste cunami.
Çfarë thonë hulumtimet?
Shkencëtarët nga Gjermania u përpoqën të japin një shpjegim për këtë fenomen, duke kryer kërkime nga tetori 2016 deri në prill 2017.
Ekspertët nga Instituti Max Planck në Mynih dhe Universiteti i Konstanzit, të udhëhequr nga profesori Martin Vikelski, hetuan se si gjashtë lopë, pesë dele dhe dy qen zbuluan aktivitetin sizmik shumë kohë përpara se njerëzit të ndjenin tërmetin.
Për qëllime kërkimore, ata u lidhën sensorë kafshëve, të vendosura në një fermë në një zonë të largët në Itali, dhe monitoruan lëvizjet e tyre për disa muaj, një proces i njohur si biologging. Kollaret me çipa, dërgonin të dhëna për lëvizjet e tyre në një kompjuter qendror çdo disa minuta. Në atë periudhë, pati më shumë se 18,000 tërmete, dhe deri në 12 ishin më të fortë se 4 të shkallës Rihter.
– Hulumtimi tregoi se kafshët ishin jashtëzakonisht të shqetësuara për 20 orë para tërmetit. Sa më afër epiqendrës së tërmetit, aq më shpejt do të shfaqnin sjellje të pazakonta – tha Vikelski.
Sa herë që kafshët e vëzhguara të fermës ishin kolektivisht 50 për qind më aktive për 45 minuta, studiuesit ishin në gjendje të parashikonin një tërmet me magnitudë mbi 4.0, raporton BBC.
Në një studim tjetër Vikelski monitoroi lëvizjet e dhive në shpatet vullkanike të malit Etna në Sicili. Ai zbuloi gjithashtu se kafshët kishin një ndjesi paraprake, se kur Etna do të shpërthente sërish.
Përfundimi është ky – duke përcaktuar pozicionin dhe sjelljen e kafshëve, ishte e mundur të parashikohej se ku do të jetë epiqendra e një tërmeti të ri.
Në këto kushte, studiuesit do të duhet të vëzhgojnë një numër më të madh kafshësh për periudha më të gjata kohore në zona të ndryshme sizmike anembanë botës, përpara se ato të mund të përdoren për të parashikuar tërmetet.